NFT چیست ؟ در چند سال گذشته، اصطلاح “NFT” به یکی از مهمترین و پرمباحثه‌ترین موضوعات در دنیای فناوری و هنر تبدیل شده است. NFT یا “توکن غیرقابل تعویض” به معنای واقعی کلمه یک انقلاب در زمینه‌ی مالکیت دیجیتال به وجود آورده است. این مقاله به توضیح کامل مفهوم NFT، نحوه‌ی عملکرد آن، کاربردها و چالش‌های آن می‌پردازد.
NFT چیست ؟ NFT کوتاه شده‌ی عبارت “Non-Fungible Token” است که به فارسی به “توکن غیرقابل تعویض” ترجمه می‌شود. برای درک بهتر این مفهوم، ابتدا باید تفاوت میان اشیاء قابل تعویض و غیرقابل تعویض را بدانیم. اشیاء قابل تعویض (Fungible) مواردی هستند که می‌توانند به صورت متقابل تعویض شوند، مانند اسکناس‌ها یا ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین. اگر شما یک بیت‌کوین داشته باشید و آن را با یک بیت‌کوین دیگر تعویض کنید، هیچ تفاوتی ایجاد نخواهد شد.
اما اشیاء غیرقابل تعویض (Non-Fungible) مواردی هستند که هر کدام ویژگی‌ها و خصوصیات منحصربه‌فرد خود را دارند و نمی‌توانند به سادگی با هم تعویض شوند. برای مثال، یک تابلو هنری اصلی، یک کارت بیسبال کلکسیونی یا یک قطعه زمین، اشیاء غیرقابل تعویض هستند.
NFTها به عنوان دارایی‌های دیجیتال غیرقابل تعویض شناخته می‌شوند که به وسیله‌ی بلاکچین (زنجیره بلوکی) احراز هویت می‌شوند. این توکن‌ها می‌توانند نمایانگر مواردی مانند آثار هنری دیجیتال، موسیقی، ویدئو، آیتم‌های درون بازی‌های کامپیوتری، یا حتی توئیت‌ها باشند.
بلاکچین تکنولوژی‌ای است که به عنوان زیربنای NFTها عمل می‌کند. بلاکچین یک پایگاه داده‌ی توزیع‌شده است که تراکنش‌ها و مالکیت‌ها را به صورت امن و شفاف ثبت می‌کند. هر NFT بر روی یک بلاکچین خاص ایجاد می‌شود و اطلاعات مربوط به مالکیت و تاریخچه‌ی آن بر روی این شبکه ذخیره می‌شود.
اتریوم یکی از پرکاربردترین بلاکچین‌ها برای ایجاد و مدیریت NFTها است. در بلاکچین اتریوم، استاندارد ERC-721 برای ساخت NFTها به کار می‌رود. این استاندارد به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا توکن‌های غیرقابل تعویضی ایجاد کنند که هر کدام ویژگی‌ها و متادیتای منحصربه‌فرد خود را دارند.
هر NFT دارای یک قرارداد هوشمند (Smart Contract) است که بر روی بلاکچین اجرا می‌شود. این قرارداد شامل اطلاعاتی مانند شناسه‌ی منحصربه‌فرد NFT، مالکیت فعلی و متادیتای مرتبط با آن (مانند نام، توضیحات، لینک به فایل‌های دیجیتال و غیره) است. هنگامی که یک NFT ایجاد می‌شود (فرآیندی که به آن “مینتینگ” گفته می‌شود)، این اطلاعات به صورت دائمی بر روی بلاکچین ثبت می‌شود.
هرگاه یک NFT خرید و فروش شود، مالکیت آن به خریدار جدید منتقل می‌شود و این تراکنش نیز در بلاکچین ثبت می‌شود. به این ترتیب، بلاکچین یک تاریخچه‌ی شفاف و غیرقابل تغییر از مالکیت و تراکنش‌های مرتبط با NFT را ارائه می‌دهد.
برای درک بهتر این مفهوم، بیایید به چند مثال معروف از NFTها بپردازیم:
کریپتوپانکس یکی از اولین پروژه‌های NFT بود که توسط لاربز (Larva Labs) در سال ۲۰۱۷ ایجاد شد. این مجموعه شامل ۱۰,۰۰۰ کاراکتر منحصر به فرد بود که هر کدام ویژگی‌های ظاهری خاص خود را داشتند. کریپتوپانکس‌ها به سرعت در میان کلکسیونرها محبوب شدند و برخی از آنها با قیمت‌های میلیون دلاری به فروش رسیدند. این پروژه به عنوان یکی از پیشگامان حوزه‌ی NFT شناخته می‌شود.
مایک وینکلمن، معروف به بیپل، یک هنرمند دیجیتال است که با فروش اثر هنری “Everydays: The First 5000 Days” به قیمت ۶۹ میلیون دلار در حراجی کریستیز، تاریخ‌ساز شد. این اثر یک کلاژ از ۵۰۰۰ تصویر دیجیتالی بود که بیپل به مدت ۱۳ سال، هر روز یک تصویر خلق کرده بود. این فروش به شدت توجه جهانی به NFTها را جلب کرد و نشان داد که چگونه هنر دیجیتال می‌تواند در دنیای واقعی ارزش‌گذاری شود.
NBA Top Shot یک پلتفرم مبتنی بر بلاکچین است که به طرفداران بسکتبال این امکان را می‌دهد تا لحظات برجسته‌ی بازی‌ها را به صورت دیجیتالی خریداری و جمع‌آوری کنند. هر “لحظه” به عنوان یک NFT فروخته می‌شود و شامل یک کلیپ ویدیویی از یک لحظه‌ی خاص در بازی بسکتبال است. برخی از این لحظات به دلیل نایاب بودن یا اهمیت تاریخی با قیمت‌های بسیار بالایی به فروش می‌رسند.
در سال ۲۰۲۱، میم معروف دوج که به عنوان یکی از نمادهای فرهنگ اینترنتی شناخته می‌شود، به عنوان یک NFT به قیمت ۴ میلیون دلار فروخته شد. این فروش نشان داد که حتی محتوای اینترنتی که به صورت رایگان قابل دسترسی است، می‌تواند به عنوان یک دارایی ارزشمند در دنیای NFTها به فروش برسد.
NFTها به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردشان، در حوزه‌های مختلفی به کار گرفته می‌شوند. در زیر به برخی از کاربردهای اصلی آنها اشاره می‌کنیم:
هنر دیجیتال یکی از اولین و بزرگترین کاربردهای NFTها است. هنرمندان دیجیتال می‌توانند آثار خود را به صورت NFT ارائه دهند و آنها را به فروش برسانند. این امکان به هنرمندان اجازه می‌دهد که بدون نیاز به گالری‌ها یا واسطه‌ها، مستقیماً با مخاطبان خود در ارتباط باشند و آثار خود را به فروش برسانند. به علاوه، به دلیل ثبت مالکیت در بلاکچین، هنرمندان می‌توانند درصدی از هر فروش مجدد اثر خود را نیز دریافت کنند.
یکی از معروف‌ترین کاربردهای NFTها، ایجاد و فروش کلکسیون‌های دیجیتال است. از کارت‌های ورزشی گرفته تا شخصیت‌های کارتونی، کلکسیونرها می‌توانند آیتم‌های دیجیتال منحصر به فردی را خریداری و نگهداری کنند. این آیتم‌ها می‌توانند در بازارهای دیجیتالی خرید و فروش شوند و به دلیل نایاب بودن یا اهمیت تاریخی، ارزش بالایی داشته باشند.
در دنیای بازی‌های ویدئویی، NFTها می‌توانند نمایانگر آیتم‌های درون بازی باشند. به عنوان مثال، یک شمشیر نایاب یا یک کاراکتر خاص می‌تواند به صورت NFT به فروش برسد و بازیکنان می‌توانند این آیتم‌ها را به دیگران منتقل کنند. این امکان به بازیکنان اجازه می‌دهد تا ارزش واقعی برای آیتم‌هایی که در بازی‌ها به دست می‌آورند، ایجاد کنند و حتی از طریق فروش آنها درآمد کسب کنند.
هنرمندان موسیقی و سازندگان محتوا نیز می‌توانند از NFTها برای فروش آثار خود استفاده کنند. یک آهنگ، آلبوم یا حتی یک کنسرت مجازی می‌تواند به صورت NFT فروخته شود. این امر به هنرمندان این امکان را می‌دهد که کنترل بیشتری بر آثار خود داشته باشند و به شیوه‌های جدیدی از مخاطبان خود درآمد کسب کنند.
اگرچه NFTها امکانات فراوانی را فراهم می‌کنند، اما با چالش‌ها و نقدهایی نیز مواجه هستند:
یکی از بزرگترین نگرانی‌ها درباره‌ی NFTها، اثرات زیست‌محیطی آنها است. فرآیند ایجاد و تایید تراکنش‌های NFT بر روی بلاکچین، به خصوص در شبکه‌هایی مانند اتریوم، انرژی زیادی مصرف می‌کند. این موضوع باعث انتقادات زیادی از سوی فعالان محیط زیست شده است که معتقدند تولید NFTها به تغییرات آب و هوایی و آسیب به محیط زیست کمک می‌کند.
مالکیت یک NFT به معنای مالکیت بر فایل دیجیتال مرتبط با آن نیست. به عنوان مثال، اگر شما یک NFT از یک اثر هنری خریداری کنید، شما حق کپی‌رایت یا بازتولید آن اثر را ندارید، مگر اینکه به طور خاص در قرارداد مشخص شده باشد. این موضوع باعث سردرگمی و مشکلات حقوقی می‌شود که هنوز به طور کامل حل نشده است.
بازار NFTها به شدت نوسان‌پذیر است. قیمت‌ها می‌توانند به سرعت افزایش یابند یا سقوط کنند. بسیاری از منتقدان معتقدند که بخش بزرگی از بازار NFTها یک حباب اقتصادی است که ممکن است در آینده بترکد. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری در NFTها با ریسک‌های زیادی همراه است.
بسیاری از افراد انتقادات اخلاقی به NFTها وارد کرده‌اند. برای مثال، برخی از آثار دیجیتال بدون رضایت خالقان اصلی به صورت NFT به فروش می‌رسند. همچنین، فروش محتوای مبتنی بر فرهنگ مردمی (مانند میم‌ها) به عنوان NFTها نیز سوالات اخلاقی زیادی را به وجود آورده است.
NFTها یک نوآوری بزرگ در دنیای دیجیتال و فناوری بلاکچین به شمار می‌روند. این توکن‌ها امکان ایجاد و انتقال مالکیت دیجیتال به شیوه‌ای شفاف و امن را فراهم می‌کنند. اگرچه بازار NFTها هنوز جوان است و با چالش‌های زیادی مواجه است، اما پتانسیل بالایی برای تغییر نحوه‌ی تعامل ما با محتوای دیجیتال دارد.
از آثار هنری گرفته تا بازی‌های ویدئویی، NFTها در حال تغییر چهره‌ی صنایع مختلف هستند و به هنرمندان و سازندگان محتوا این امکان را می‌دهند که به شیوه‌های جدیدی از آثار خود درآمد کسب کنند. با این حال، همانند هر فناوری جدید، نیاز به بررسی دقیق‌تر و یافتن راه‌حل‌هایی برای چالش‌های موجود وجود دارد تا بتوان از این تکنولوژی به بهترین شکل ممکن استفاده کرد.
NFTها نه تنها یک ابزار مالی جدید هستند، بلکه به نوعی یک پل میان دنیای فیزیکی و دیجیتال محسوب می‌شوند که به ما اجازه می‌دهند مالکیت واقعی بر دارایی‌های دیجیتال داشته باشیم. با توجه به سرعت پیشرفت این فناوری، بدون شک در سال‌های آینده شاهد تغییرات و تحولات بیشتری در این حوزه خواهیم بود.
گروه نرم افزاری آیلرو ©
